Етим Эмин – родился в 1838 году в ауле Ялджух. Рано осиротел (отсюда прозвище – «етим» - сирота). К поэзии Эмин приобщился еще в юные годы, когда, став мастером-каменщиком, в Азербайджане принимал участие в соревнованиях ашугов.
Творчество Эмина оказало огромное влияние на все дальнейшее развитие лезгинской поэзии. Он умер в 1890 году.
ТУЬКВЕЗБАН
Гьайиф тушни вун эцигиз чилерал ?
Ширин вирт я, хуш нямет я Туьквезбан.
Хаму кард хьиз хвена кIандай гьилерал,
Вун жагъайдаз хупI девлет я, Туьквезбан.
Вун жагъайдаз гьич ви кьадир чиз авач,
Зар-зибада гьамиша вун хуьз авач.
Бес за гьикIда, вун рикIелай физ авач ?
Зав гвайди ви гъам-хифет я, Туьквезбан.
Гимишдин пул дуьзмишна на яхада,
Ви ширин мез, шад билбил хьиз, рахада.
Агъузвалмир тай-туьшерин арада:
За ийирди ваз минет я, Туьквезбан !
Гьар пакамахь экъечIдай са рагъ я вун.
Гъилел кудай нур гудай чираг я вун.
Гьар са ширин емиш авай багъ я вун.
Эминав гвайди ви дерт я, Туьквезбан.
Фана дуьнья, вавди я зун, вун икI буьтуьн гъам жедани? Агъади халкь авуна, бес гуьгьуьл ачух (йи) къар гьинава? Зи хифетрин сан гуналди, кхьена тамам жедани? Жумла алем эфенди хьуй, муракабни чар гьинава? Кьиникь важиб я, кьейибур чалай вилик шумуд я хьи. Мусурмандин хийир такIан гьа мусурман чIуруд я хьи. Акур ксар аватIа, лагь,-аси лукIран умуд я хьи: Дармандикай дава хьайи и тегьер азар гьинава?
Шукур хьуй ваз, я сад Аллагь,зун чандикай хьанва бизар. Бязибуру мерез лугьуз, бязибуру-жузам азар, Бендедин кьил акъат тийир им вуч ятIа, и бедназар? Зи дердиниз дарман ийир, я рабби, устIар гьинава?
Хифетрилай бул затI авач, шадвилер чаз масан я хьи. Дустари чаз хийир-дуьа авуртIа, гьам игьсан я хьи. Зи рикIе ca метлеб ава, аси лукI я, инсан я хьи. Ви хиялар яргъал алай,гила ви къастар гьинава?
Дуьньяда инсан жедани ажал, завал, агъри авачир? Шумудни ca бенде ава мескен, ватан, ери авачир. Гьар ca касдин югъ am я хьи, рикIел къвери багъри авачир. Мелик стха гьана амукьрай, Эмин, ви дустар гьинава?
* * * Бахтсузвал Гьич са касни бахтикъара тахьуй, гьей! ХьайитIа, жуван мезни жував дуьз жедач. Хилаф ятIа57, ни кIантIани лугьуй, гьей! РикIин ситкьи мецивай лугьуз жедач. ЛагьайтIани, агъур жед на лагьайди, Гьахъ паталди лугьурди хьуй авайди, Гьикьван дугъри жаваб хьуй вун рахайди, Гьахьняй жувавайни сабур хуьз жедач. Хзанни ви гьарма са хиял жеди, Гьарма садан, гьарма санихъ ял жеди, Ширин кьве гаф рахун къалмакъал жеди, Аялни вавай рекьиз гъиз жедач. Маса касдал ви кар гьалтай береди, Шихин ери кьадач атIлас, дереди. РикI ваз аквач, - винелай ваз хъуьреди: Дустни душман гьим ятIани чир жедач. Ви мукьвади валай хаин рахади. Ширин шуьрбет, гьам агъу хьиз аквади, Хийир тир карни ва хьел хьиз акьади; Къизиларни къарапулдай гуз жедач. Пехъни, чIагъни, керекуьлни вал къведи; Ви миресни акьраб хьана вал къведи, Ви веледни ви шийирда къекъведи, Хъсанвилин къадри фагьумиз жедач. Фекъир Эмин дерт авачиз рахачир, Ачух дуьнья икьван дардиз аквачир; Уьмуьр са затIни туш хьи бахт авачир! Кесибдивай вич гьакI бахтлу из жедач.
Гьар ca бенде стха кьуна, рикIелди дуствал ая на, Я кесиб хьуй, я девлетлу-виридахъ хуш гьал ая на, Хъсан крар вилик кутур-эхиратдиз мал ая на, Гьар ca пис кар терг авуна, хъсан кардиз ял ая на. На хиялди, и дуьньяда я девлет, я мал ава ви.
Дуьньядилай вун хьтинбур нече шумуд фена, юлдаш, Гьич ca касдиз куьмек хьанач диде-буба, я дуст, къардаш Хиялар яргъал тухумир, рекьидайди на рикIел гъваш: Гъилевайди тIимил акваз, масадан затI мийир тараш. И дуьньядин мал паталай чIехи къал-макъал ава ви.
Дуьнья лугьуз вуч бала я? Вил вегьейла, ca затI туш вун. Bи кар чидай акьуллуда мусибат я вун кIевиз кьун. Bи дарман я ви ширинвал агъудилай туькьуьл акун: Эхиратдиз килигайла, тIветIрен лувайни вун такун Кепекдайни вун такьадай хъсан касдив къал ава ви.